در نشست مخاطرات خبرنگاری علمی مطرح شد؛
خبرنگاران این دفعه برای خودشان احقاق حق كنند!
علی جون: در نشست بررسی مخاطرات خبرنگاری علمی با نگاه به حادثه سقوط اتوبوس خبرنگاران با تاکید بر این که در رسانه های دنیا برای ایمنی خبرنگاران استانداردهایی تعریف و تنظیم شده است، در ادامه به وضعیت ایمنی خبرنگاران در کشورمان اشاره شد که همچنان با نبود ایمنی با مخاطرات حرفه شان دست و پنجه نرم می کنند.
به گزارش علی جون به نقل از ایسنا، نشست بررسی مخاطرات خبرنگاری علمی با نگاه به حادثه سقوط اتوبوس خبرنگاران در بازدید از پروژه های احیا دریاچه ارومیه با سخنرانی پروانه پیشنمازی پژوهشگر و مدرس ارتباطات بحران و مهدی زارع بعنوان دبیر نشست در فضای مجازی انجام شد.
زارع در سخنانی در ابتدا با اشاره به حادثه اتوبوس خبرنگاران و با ابراز تاسف نسبت به درگذشت دو خبرنگار ایرنا و ایسنا و تسلیت به خانواده های داغ دیده و با اشاره به جراحت عده ای دیگر از خبرنگاران اظهار داشت: مهم ترین لطمه تا آنجایی که ما می دانیم لطمه روانی است که به همه ی خانواده رسانه وارد شده و متاسفانه ادامه دار هم بوده؛ یک جراحت روانی است که گاهی با اظهارنظراتی که در مصاحبه ها می بینیم همچون زخمی شده است که به آن نمک پاشیده می شود.
وی در حوزه ارتباطات علم و مسئله محیط زیستی افزود: مسئله اول این است که در کار رسانه، زمینه های مختلف علمی و محیط زیست و طرح موضوع آن از طرف رسانه ها چندسالی است که اتفاق افتاده و خیلی خوب و مهم می باشد. اما باتوجه به شرایط خاص در ایران و لطمه هایی که وارد شده و به آن وارد می شود، مسئله نگران کننده ای است که در رسانه ها به آنها توجه می شود. یکی از این مسائل ملی دریاچه ارومیه و خشک شدن آن بود که در دهه اخیر و حتی بیشتر خیلی به آن پرداخته شد. در بیشتر حوزه های علمی و بطور خاص حوزه محیط زیست سفر کردن در آن مطرح است. ایمنی افرادی که این فعالیت را انجام می دهند، یکی از اصول اولیه است. به سبب سوانحی که در دنیا برای افراد درحال فعالیت اتفاق افتاده، ایمنی خیلی مهم شده است.
در ادامه پیشنمازی درباره ی ایمنی سفر اظهار داشت: بحث ایمنی و رعایت قواعد ایمنی در کار، فقط مختص به خبرنگاران و روزنامه نگاران نیست. رعایت اصول و استانداردهای ایمنی در هر هر کاری از اصول و حقوق اساسی است که لازم است هر انسانی از آن برخوردار باشد. بحث خبرنگاران و ایمنی خبرنگاران هم از اهمیت مضاعفی برخوردارست. روزنامه نگاری به خودی خود یک عرصه پر مخاطره است و در دنیا هم خبرنگاری را بعنوان یک شغل سخت، زیان آور و پرمخاطره به رسمیت شناخته اند و دراین زمینه تدابیری هم اندیشیده شده و همه اینها به هر حال خیلی می تواند کمک کننده باشد. خود روزنامه نگاری علمی گرایش جدیدی است که در کل دنیا جزو رشته های جوان و میان رشته ای بشمار می رود. حدودا از پس از جنگ جهانی دوم و مقارن شدن پیشرفت های علمی و فناوری و تکنولوژیکی، کارهای فضایی و مسائل مربوط به پیشرفت های تکنولوژیک سبب شده در حیطه روزنامه نگاری و خبرنگاری یک فیلد جدیدی تحت عنوان روزنامه نگاری علم یا روزنامه نگاری علمی به وجود آید و به تبع آن جوان بودن، این زمینه فعالیت خبری در کشور ماهم نوپاست و می دانیم در بسیاری از رسانه های حال حاضرمان حتی این بخش متاسفانه جزو اولویت هایشان حساب نمیشود. با توجه به این که عرصه خبری کشورمان بسیار بسیار با موضوعات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی عجین شده است، بحث علم و روزنامه نگاری علمی در بیشتر رسانه های ما جزو اولویت های دسته دوم و سوم قرار دارد. اما به هر جهت دادن اولویت پایین تر یا عدم اولویت نمی تواند دلیلی بر این باشد که اصول ایمنی را برای شاخه روزنامه نگاری فراهم نکنند. به هر جهت با آن چیزی که در گرایش جدید روزنامه نگاری و خبرنگاری وجود دارد، کم چالش نداریم.
وی با اشاره مشکلات عدیده خبرنگاران و روزنامه نگاران، اظهار داشت: روزنامه نگاری و خبرنگاری متاسفانه در کشور ما از لطمه پذیرترین حرفه ها و شغل ها بشمار می رود و باوجود این که می بینیم روزنامه نگاران طلایه داران عرصه اطلاع رسانی و آگاهی رسانی به مردم هستند و در سطح عمومی تلاش می کنند اما متاسفانه از کمترین توجه و کمترین حقوق و مزایا برخوردار می باشند و منظور از این حقوق فقط حقوق مالی و مادی نیست بلکه حقوق و مزایای معنوی را هم شامل می شود.
***
در ادامه آسیه اسحاقی از خبرنگاران حاضر در حادثه اتوبوس حامل خبرنگاران در بازدید از دریاچه ارومیه، از تجربیات خود بعنوان شاهد عینی حاضر در وقوع این سانحه سخن گفت.
وی در سخنانی اظهار داشت: اتفاق، تلخ و ناگوار و دردناک بود. به خانواده دوستانم مهشاد کریمی و ریحانه یاسینی تسلیت می گویم که از دست دادنشان با هیچ چیزی قابل جبران نیست و خیلی تلخ است. امشب می توانست جشن عروسی مهشاد باشد ولی حالا خانواده وی در خانه جدیدش مراسمش ختمش را برگزار کردند. این اتفاق برای ما خیلی دردناک بود.
این خبرنگار در پاسخ به این پرسش که آیا در این سفر از خبرنگاران دعوت به عمل آمده بود؟ توضیح داد: دو سال پیش نیز همین پروژه دریاچه را برای بازدید رفتیم و تا ابتدای تونل رفتیم و اجازه نداشتیم داخل آن برویم؛ بهر دلیلی که در آن سال عنوان شد. و امسال قرار شد از پروژه ای که ۸۰۰ متر آن باقی مانده بود و پروژه سنگینی است بازدید نماییم. در گذشته با سازمان محیط زیست هم خیلی سفر رفتم ولی اغلب سفرها یک روزه بود اما نکته اینجاست که واقعا وسیله حمل و نقل استاندارد در اختیار خبرنگاران نمی دهند و خبرنگاران محیط زیست از خبرنگاران مظلوم رسانه هستند که از جان خود برای این حرفه می گذرند. اگر زنده یاد مهشاد کریمی تعهد نداشت هیچگاه چندروز مانده به برگزاری مراسم عروسی اش به تعهدش عمل نمی کرد. اگر در این سفر وسیله نقلیه ایمن تر و استانداردتری در اختیار ما می گذاشتند این اتفاق نمی افتاد؛ گرچه وقتی پلیس راهور در بیمارستان بالای سرما آمد اذعان کرد که این جاده جاده اتوبوس نیست، جاده آفرود و سواری است که ماشین سواری هم با دنده سنگین باید حرکت نماید. اما آنها ۲۴ نفر از خبرنگاران رسانه های مطرح کشور را به آنجا کشاندند و این بلاها بر سرشان آمد. دو همکار را از دست دادیم لطمه روحی و جسمی دیدیم و اثرات آن همچنان ادامه دارد.
در ادامه سخنان آسیه اسحاقی، پیشنمازی ضمن تسلیت به خاطر درگذشت دو خبرنگار ایسنا و ایرنا، ضایعه دردناکی که در آن با لحظات دشواری هم روبرو بوده اند، برای مجروحان این حادثه و همین طور این خبرنگار آرزوی سلامتی کرد.
او اظهار داشت: در بحث ایمنی، فرقی نمی کند در هر حوزه ای که خبرنگاران فعالیت می نمایند شامل سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و... متاسفانه هیچ استاندارد خاصی وجود ندارد و خود این باتوجه به ذات حرفه خبرنگاری که با انواع مخاطرات آمیخته شده در تضاد است. چطور ممکنست در یک زمینه شغلی با چنین میزان ریسکی هیچ استانداردی تعریف نشده باشد. این استاندارد کم و بیش در کشورهای توسعه یافته وجود دارد. حتی در سال ۲۰۱۵ برخی از آژانس های خبری پروتکلی را در ارتباط با رعایت معیارهای ایمنی برای خبرنگاران با تاکید بر خبرنگاران آزاد و مستقل تنظیم کردند؛ بدین سبب این ایمنی در رسانه های بزرگ خبری کامل وجود دارد. اما در کشورمان خلاء محسوسی را دراین زمینه داریم و تا جایی که اطلاع دارم در نظام قانون گذاری مربوط به بحث روزنامه نگاری و خبرنگاری چیزی نه وجود دارد نه تدوین شده و نه کسی به آن توجه کرده است. بدین سبب تا اینجای کار ما با یک خلاء قانونی مواجه هستیم و کاملا آنرا حس می نماییم.
پیشنمازی اظهار داشت: متاسفانه نه مهارت های لازم برای مقابله با مخاطرات را آموزش می دهند و نه این که کانون قانونگذاری یا انجمن های صنفی دنبال آن هستند. آنقدر مشکلات در حیطه خبرنگاری زیاد است که بحث ایمنی آنطور که باید و شاید به آن پرداخته نشده است. ما کم حوادث برای خبرنگاران نداشتیم؛ سال ۸۴ هواپیمای C۱۳۰ سقوط کرد و ما آنجا ۶۹ خبرنگار را از دست دادیم. قبل تر از آن شهید صارمی را در مزارشریف افغانستان داشتیم و به هر حال درباب ایمنی خبرنگاران حادثه کم نداشتیم. اما با وجود این که این حوادث تکرار می شوند، اما در این عرصه رعایت ایمنی همچنان مهجور مانده و به آن توجهی نمی گردد و حتی خود خبرنگاران هم آنطور که باید و شاید حساسیت نشان نمی دهند. خبرنگاران دائما دنبال احقاق حق اقشار مختلف در سطح جامعه هستند اما دنبال احقاق حق خودشان نیستند، در صورتیکه ما می دانیم حفاظت از جان جزو نخستین و بزرگترین مسئولیتی است که هر انسانی بر عهده دارد. هم جزو حقوق طبیعی است، هم بشری و هم جزو حقوق اساسی. ما در نظام قانونگذاری کشورمان و در قوانین تخصصی مربوط به این حوزه کاملا این خلاء را احساس می نماییم و این توجه ویژه خبرنگاران را می طلبد که روی آن تمرکز کنند و این دفعه برای خودشان احقاق حق کنند نه برای اقشار دیگری از جامعه.
این پژوهشگر و مدرس ارتباطات بحران در آخر اظهار داشت: در این تعهدنامه ای که در سال ۲۰۱۵ برای نیروهای مستقل روزنامه نگاران آزاد، خدمات خبری و آژانس های بزرگ دنیا طراحی شده بود، به غیر از دادن آموزش های لازم یکسری وظایف بر عهده آن آژانس های خبری بود همچون این که پیش از این که بخواهند نیروهای خودرا به آن منطقه مورد نظر اعزام کنند حتما بررسی نمایند که آیا موضوعی که مقرر است پوشش خبری داده شود این میزان ارزش دارد که این میزان نیرو را اعزام نماییم یا خیر. در این پروژه احیای دریاچه ارومیه نمی خواهم بگویم طرح کم اهمیتی بود، طبیعتا طرح مهمی بود اما نکته اینجاست که در وضعیت کرونا چه ضرورتی داشت این میزان نیرو از تهران به شهرستان برای پوشش خبری بروند. آیا ما در شهرستان و آذربایجان غربی روزنامه نگاران و خبرنگاران محلی نداریم؟چرا از پنانسیل آنها استفاده نمی شود؟ می خواهم بگویم خود همین کار در شرایطی که به سر می بریم خطا بوده است. بدون این که کوچکترین ایمنی برای آنها برقرار شود. دنبال مقصر نیستیم اما باید بگویم همه عوامل دست به دست هم دادند تا این حادثه تلخ رقم بخورد. در صورتیکه اگر هر کدام از این زنجیره وظایف و مسئولیت هایی که به عهده شان گذاشته می شود را به درستی عمل کنند ما کمتر شاهد وقوع چنین وقایعی خواهیم بود. سازمان عریض و طویل محیط زیست، کمترین کاری که روابط عمومی اش می تواند انجام دهد این است که نخستین ها و حداقل های مورد نیاز را برای مدعوین فراهم آورد. خود خبرنگاران نباید موضوعات را کم اهمیت بدانند و سوار ماشین فرسوده شوند و با وجود این که می دانند ماشین نقص فنی دارد، سفر را ادامه می دهند؟ اینجا خود خبرنگارها هم می توانستند از حق خودشان دفاع کنند.
اسحاقی در ادامه درباره ی پرسش های پیشنمازی در خصوص حضور خبرنگاران محلی در منطقه مورد نظر و احقاق حق خبرنگاران، اظهار داشت: در ارتبارط با پروژههای ملی همیشه این درخواست بوده که خبرنگاران در تهران نسبت به این پروژه ها بازدید داشته باشند و این بازدیدها فقط به پروژه های مربوط به تهران خلاصه نشود. یکی از این پروژه ها هم ستاد احیای دریاچه ارومیه بود که بمنظور پیشرفت کار بازید باردیگر داشتیم و البته در وضعیت کرونا چندین بار سفر کنسل شد. اما در نهایت بصورت فشرده این صورت گرفت و البته باید وسیله ایمن تری در اختیارمان قرار می گرفت.
زارع نیز در ادامه با تاکید بر این که این حادثه مسئوولیت حقوقی میزبان را از بین نمی برد، توضیح داد: مر قانون حتی در محیط کار باید رعایت می شده است.
پیشنمازی نیز دراین زمینه اظهار داشت: تاکید من بر این است که خود روزنامه نگاران و خبرنگاران روی این مساله باید پررنگ پیگیری هایی داشته باشند و تمامی سازمان هایی که خواهان پوشش خبری برنامه هایشان هستند به وظایف خود دراین زمینه به درستی عمل کنند و در رابطه با حادثه واژگونی اتوبوس صد درصد سازمان محیط زیست مقصر بوده است.
زارعی درباره ی جزییات عملکرد محیط زیست برای بازدید خبرنگاران بمنظور احیاء دریاچه ارومیه اظهار داشت: صدر درصد این شیوه بازدید که در طول یک روز و تا ۵ پس از ظهر، با این فرص زمانی ادامه داشته غلط بوده و روش درستی نبوده است. بطور کلی ما مشکلات زیادی در ایران دراین زمینه و خصوصاً فراهم کردن تجهیزات و به روز بودن داریم. آقای رییس سازمان محیط زیست می گفتند این اتفاق طبیعی است. آیا به نظر شما این حادثه غیرقابل اجتناب بوده؟
اسحاقی نیز درباره ی جزییات میزبانی برنامه مربوط به بازدید خبرنگاران از تونل دریاچه ارومیه، توضیح داد: میزبان این بازدید، سازمان حفاظت از محیط زیست نبود بلکه خود ستاد احیاء دریاچه ارومیه میزبان این برنامه و مسئول اصلی برنامه بود و حالا گفته می شود محیط زیست آذربایجان غربی این اتوبوس خراب را در اختیار خبرنگاران قرار داده است. اما در مجموع بی برنامگی در این بازدید مشخص بود. روز اول ۶ و نیم بامداد پرواز داشتیم. ساعت ۷ و ۴۰ دقیقه به فرودگاه ارومیه رسیدیم و حدودا ساعت ۱۱ بود که به سد رسیدیم که از ارومیه به سمت پیرانشهر رسیده بودیم پس از آن به سمت تونل حرکت کردیم. حتی دو تا از برنامه ها را هم جا ماندیم به سبب فشرده بودن این برنامه. نکته ای که در بازدید از تونل وجود داشت، این بود که درست است برای بازدید لباس مخصوص پوشیدیم و کلاه ایمنی داشتیم اما ۱۵۰ متر در عمق زمین بودیم و آبهای زیرزمینی داخل آن می آمد و من خودم به شخصه احساس ریسک کردم؛ چونکه این بخش برای بازدید خبرنگاران مناسب نبود اما به هر حال از آنجا جان سالم به در بردیم و ساعت ۵ و نیم به سمت اتوبوس حرکت کردیم تا برای صرف ناهار برویم که این صورت گرفت. بدین سبب بی برنامگی در این بازدید کاملا قابل مشاهده بود و ما فقط توانستیم دو برنامه را پوشش دهیم و بقیه نیمه کاره ماند.
زارعی در ادامه اشاره کرد: خبرنگاران بعنوان رسالت حرفه ای خود نباید این مساله را رها کنند. خیلی از این بازدیدها در کشور انجام می شود و در طول روز در جاده ها اتوبوس های مختلفی به سمت مقاصد مختلفی درحال تردد هستند.
پیشنمازی نیز اظهار داشت: باتوجه به این حادثه و حادثه ای که روز پس از آن برای سربازان افتاد که به سمت شیراز می رفتند، واقعا زنگ خطری را برای ما باردیگر به صدا درمی آورد که این حوادث چقدر قربانی می گیرد. اما وقعا این حادثه ی خبرنگاری چیزی است که باید از مجاری قانون پیگیری شود. قانون مطبوعات کشور را که بررسی می نماییم تا دلتان بخواهد برای خبرنگار مسئولیت های خبری و این که چه جرایمی را می توانند مرتکب شوند وجود دارد، در صورتیکه در همین قانون نمی بینیم که از چه حقوقی در کنار این مسئولیت ها برخوردار می باشند.
اسحاقی در آخر اظهار داشت: نکته ای که باید در حادثه اتوبوس خبرنگاران به آن دقت کنیم این است که مسئولان کمی باید پای عواقب و مسئولیت اتفاقی که افتاده بایستند. اگر استعفا نمیدهند حداقل می توانند عذرخواهی کنند. داغ این بازمانده ها با هیچ چیزی قابل جبران نیست. مسئولان حداقل اشتباهات خودشان را بپذیرند. این که بیایند و عکس یادگاری شان را بگیرند و تاسف بخورند که این اتفاق افتاده فایده ای ندارد. واقعا مسئولیت ها را بپذیرند که دیگر شاهد این حوادث ناگوار و تلخ نباشیم.
پیشنمازی هم در آخر در تکمیل صحبت های خبرنگار حاضر در حادثه واژگونی اتوبوس اظهار داشت: این بحث، نکته کلیدی ماجراست. حداقل در کشور ما که از عقبه ی تاریخی و فرهنگ غنی برخورداریم و همیشه حفظ کرامت انسانی را در سرلوحه کار و زندگی داشته ایم، بحت حفظ کرامت انسانی و لزوم حفظ آن ضروری می باشد. این کرامت انسانی ضمانت اجرائی لازم دارد و در همه ی عملکرد مسئولان و مدیران لازم است. معیارها و استاندارد های کار خبری هم باید به شکل جدی دنبال شود.
منبع: alijoon.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب سایت علی جون